384.

       

   Witamina A, rozpuszcza się w tłuszczach. Jest jedną z najwcześniej odkrytych witamin. Skutki jej niedoboru znane były już w starożytnym Egipcie, Grecji oraz Rzymie i określane były nazwą kurza ślepota. Chorobę tę leczono podając gotowaną lub surową wątrobę.

Jej obecność staje się kluczowa w zachowaniu zdrowia wszelkich miękkich tkanek organizmu jak: skóra, paznokcie, oczy, błony śluzowe czy włosy. Witamina ta jest magazynowana w organizmie, więc nie ma konieczności codziennego jej uzupełniania. Jest niezbędna do właściwego metabolizmu białka Znacznie wspomaga produkcję RNA, który przekazuje komórkom ważne informacje o funkcji i odnowie. Zmniejsza podatność na infekcje; neutralizuje skutki działania zanieczyszczonego powietrza, zmiękcza skórę i zwiększa jej odporność na choroby, wzmacnia krążenie ochronnej energii Qi.

Na poziomie komórkowym wzmacnia ściany komórkowe, co zapobiega ich penetracji przez wirusy. Pomaga w budowie i naprawie kości, zębów, włosów, paznokci, skóry i błon śluzowych płuc oraz układu pokarmowego i rozrodczego. Bierze udział w tworzeniu dobrej jakości krwi, utrzymuje dobre widzenie i zapobiega osłabieniu wzroku w ciemności. Pobudza działanie grasicy i układu odpornościowego.

Witamina A reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej. Obniża poziom cholesterolu we krwi i wspomaga funkcjonowanie układu krwionośnego, bierze udział w gospodarce hormonalnej (hamowanie wydzielania tyroksyny - tarczyca), warunkuje rozwój komórek rozrodczych, jest czynnikiem  wzrostu (współdziała z hormonem wzrostu) - zwłaszcza u dzieci, bierze udział w odbieraniu bodźców wzrokowych.

Najczęstszymi problemami związanymi z niedoborem witaminy A są: problemy ze skórą i naskórkiem (kruche paznokcie, łuszczyca, rogowacenie dłoni i stóp, wysypki), problemy z włosami (suche, łamliwe włosy, łysienie plackowate), problemy ze wzrokiem (pogorszenie wzroku, kurza ślepota - ślepota zmierzchowa), rogowacenie przewodu pokarmowego (brak apetytu, skłonności do biegunek), porowatość kości oraz zanik miazgi zębowej i zębiny, zahamowanie wzrostu u dzieci.

Z uwagi na spore zapasy witaminy A w wątrobie objawy niedoboru pojawiają się dopiero po kilku miesiącach od jej braku w spożywanym pokarmie. W przypadku nadmiernego spożywania witamy przez dłuższy czas mogą wystąpić zatrucia przewlekłe. Istnieją przypadki śmiertelne spowodowane hiperwitaminozą A, spowodowane głównie spożyciem wątroby niektórych zwierząt. Głównie zwierzęta polarne mają wysokie stężenie tej witaminy - wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną ilość witaminy A. W 100g znajduje się 1 800 000 [IU] - przekracza to ponad 300 razy dzienne zapotrzebowanie człowieka na tą witaminę.  Na początku zbyt duża ilości witaminy A w organizmie objawia się: drażliwością, zmniejszonym apetytem, swędzeniem, Przy dłuższym utrzymywaniu się nadmiaru witaminy A mogą pojawić się objawy: zmęczenia, wypadania włosów, bólów stawów i bóle kostne, zaburzenia w pracy wątroby i śledziony, zmniejszenia uwapnienie kości mogące skutkować osteoporozą, w przypadku kobiet w ciąży hiperwitaminoza może skutkować wadami wrodzonymi u dzieci.

Źródła witaminy A to: Tran, wątroba, podroby, marchew, masło, szpinak, dynia, jaja, sałata, pomidory. Trawa pszeniczna i jęczmienna, bataty, kapusta włoska, pietruszka, botwinka, zielona cebula, jarmuż, kapusta chińska, morele, persymona, melon kantalupa, brzoskwinie. Bogate w tę witaminę są ogólnie ciemnozielone, czerwone i żółte warzywa i owoce.

Przemysłowo hodowane zwierzęta są nafaszerowane chemikaliami, hormonami i lekarstwami, które gromadzą się w ich wątrobach ( podobnie jest z naszymi też gromadzą wszystkie toksyny i dlatego dobrze jest stosować okresowo regularne oczyszczania wątroby). Ponad 25 lat badań dowodzi, że ludzie, którzy spożywają produkty o większej niż średnia zawartości beta karotenu mają niższy wskaźnik zachorowania na wiele rodzajów nowotworów. Uważa się, że jest on najsilniejszym z obecnie znanych neutralizatorów i wymiataczy wolnych rodników i blokuje procesy prowadzące do uzłośliwienia komórek.

Należy pamiętać, że chodzi o pożywienie roślinne zawierające beta karoten. Wyizolowany podawany w suplementach nie ma takiego działania. Przyczyną jej niedoboru może też być wielość funkcji, które ta witamina spełnia w organizmie. Odgrywa ona kluczową rolę w procesach metabolicznych zachodzących w wątrobie. U ludzi wątroba jest zwykle przeciążona z powodu zbyt kalorycznego, tłustego, pełnego toksyn i wysoko przetworzonego pożywienia oraz przejadania się. Przy takiej diecie właściwie nie wiadomo, jaka ilość witaminy A byłaby wystarczająca; niektórzy żywieniowcy zalecają pięciokrotnie lub jeszcze wyższą dawkę niż dotychczas.

Jeśli stwierdzi się niedobór witaminy A, to najpierw należy sprawdzić, czy niedoboru nie zlikwiduje się przez zwykłe zachowanie umiaru w jedzeniu. Wielu wegetarian, którzy spożywają zbyt dużo tłuszczy w postaci orzechów, nasion i olejów oraz nadmiar białka pochodzącego z ziaren i roślin strączkowych, przejawia charakterystyczne objawy niedoboru witaminy A: łuszczącą się skórę głowy (łupież), ogólną suchość skóry i przedwczesne starzenie (z niedoboru RNA).

Ograniczenie zbyt obfitej diety, witaminy A, może pomóc przywrócić właściwą pracę wątroby. Zaletą przyjmowania beta karotenu (pochodzącego z warzyw,) jest brak jego toksyczności. Jakikolwiek jego nadmiar jest przechowywany w organizmie jako zapas, natomiast witamina A pochodzenia zwierzęcego (retinol) jest w nadmiarze toksyczna.

Badania nad rakiem dowodzą, że beta karoten zdecydowanie silniej przeciwdziała tworzeniu się guzów niż, w/w retinol. Witamina A, zmniejsza skutki uboczne chemioterapii. Pochodny witaminy – kwas retinolowy jest bezpieczniejszym od starszych stosowanych środków na trądzik i łuszczycę, suchość skóry, wyprysku, trądziku różowatego, ale należy go stosować według zaleceń lekarza. Jeśli stężenie witaminy jest prawidłowe, skręcenia, naderwania stawów,  rany, szybciej się goją. Rekonwalescencja po przebytym udarze mózgu przebiega lepiej gdy zasoby witaminy w organizmie jest wystarczająca. U kobiet, niedobór objawia się czasem obfitymi i przedłużonymi miesiączkami. Także podczas ciąży kobiety ciężarne powinny uważać, gdyż rentiol w nadmiarze może uszkodzić rozwijający się płód. Uważa się że witamina A poprawia zdolność insuliny do zmniejszenia stężenia glukozy we krwi, a także  może pomóc przy przewlekłych chorobach płuc. Przedawkowanie grozi tylko osobom które spożywają bardzo dużo wątroby, lub tłustych ryb. Beta karotenu, znajdującego się w owocach nie można przedawkować.