379.

         

 Wit. B3 (niacyna), zwana inaczej witamina PP. Występuje w postaciach, kwasu nikotynowego i amidu kwasu nikotynowego (nikotynamidu). W przeciwieństwie do witamin B1 i B2 może być produkowana w organizmie ludzkim z podstawowego aminokwasu tryptofanu. Na ogół są to jednak niewielkie ilości, dlatego też większość ludzi powinno otrzymywać tę witaminę w pożywieniu. Jest ona wchłaniana w jelicie cienkim, rozpuszcza się w wodzie. Niacyna zawarta w zbożach źle się wchłania, lecz obecny w nich tryptofan zapobiega tym niedoborom. Witamina PP, jest konieczna do prawidłowej pracy układu pokarmowego, nerwowego, syntezy hormonów płciowych. Wspomaga również prawidłowe krążenie, rozszerzając tętnice i ułatwiając przepływ krwi. Niacyna może być skuteczna w profilaktyce chorób serca, gdyż usuwa z krwi nadmiar cholesterolu LDL, który stwarza ryzyko twardnienia naczyń tętniczych. Pomaga w tworzeniu czerwonych ciałek krwi i odtruwaniu organizmu. Usuwa złogi cholesterolu z arterii i metabolity (powstające przy artretyzmie), a także i obniża poziom cukru. Podobnie jak i inne witaminy z grupy B ma właściwości przeciw utleniające. Jej zawdzięczamy dobrą kondycję skóry i błony śluzowej. Niacyna bierze udział w ponad 50 procesach zachodzących w organizmie i uwalnianiu energii z węglowodanów. W oddychaniu tkankowym oraz wchodzi w skład niektórych koenzymów. Bakterie jelitowe syntetyzują ją z tryptofanu. Tryptofan jest obecny we wszystkich białkach zwierzęcych, ale nie ma go – lub występuje w małych ilościach – w białkach roślinnych. Białko kukurydzy (zeina) jest właściwie pozbawiona tryptofanu. Niacyna może działać korzystnie przy stosowaniu niektórych leków przeciwnowotworowych, leków przeciwpadaczkowych czy leczących schizofrenię (jako środek uspokajający), a w połączeniu z witaminą C w leczeniu alkoholizmu i migreny. Stosuje się ją do leczenia zawrotów głowy, zwężonych naczyń krwionośnych, a wraz z innymi witaminami tej grupy do zapobiegania utracie płynów spowodowanej poparzeniami. W USA stosuje się ją zamiast środków nasennych. Niacyna należy do witamin trwałych, jest odporna na działanie światła, tlenu, kwasów i zasad, a do jej utraty dochodzi głównie z powodu rozpuszczalności w wodzie. Niedobór niacyny jest zjawiskiem rzadkim. Występuje głównie tam, gdzie dieta opiera się na kukurydzy lub mące kukurydzianej o niskiej zawartości białka lub gdzie w diecie występują wielkie braki białka, witamin, minerałów i kalorii. Stwierdzono, że organizm człowieka potrafi przetwarzać tryptofan w niacynę, i pelagra jest wynikiem niedoboru nie tylko niacyny, ale również tiaminy i ryboflawiny. Objawy niedoboru witaminy B3 występują głównie w skórze, przewodzie pokarmowym oraz ośrodkowym układzie nerwowym. Typowe objawy to zapalenie skóry, biegunka i demencja. Do najwcześniejszych objawów niedoboru niacyny należą: osłabienie, nieprzyjemny oddech, niski poziom cukru we krwi, utrata apetytu, niestrawność i wykwity skórne. Następuje chudnięcie, skóra staje się twarda, szorstka, łatwo pękająca i przebarwiona, może wystąpić zapalenie języka i jamy ustnej, zaburzenia trawienia, wzdęcia, biegunki, bezsenność, bóle głowy, stany lękowe i depresje, zaburzenia orientacji, czucia, zanik odruchów ścięgnowych oraz objawy porażenia kończyn. Niacyna nigdy nie jest wydalana w postaci wolnego kwasu nikotynowego. Występuje w niewielkich ilościach w moczu jako amid niacyny lub jako kwas nikotynowy sprzężony z glicyną. Niacyna może się okazać toksyczna dla osób spożywających ją po kilka gramów dziennie. Dawki powyżej 3 g zwiększają prawdopodobieństwo uszkodzenia wątroby. Jednorazowa dawka ponad 1000 mg kwasu nikotynowego może spowodować rozszerzenie naczyń krwionośnych, bóle głowy, zaczerwienienie skóry oraz szum w uszach uczucie niestrawności i pieczenia w ciągu 15 minut od spożycia posiłku. Kobiety w ciąży oraz osoby cierpiące na cukrzycę, jaskrę, skazę moczanową, choroby wątroby lub wrzody układu trawiennego powinny zażywać niacynę bardzo ostrożnie! Dawki powyżej 500 mg dziennie, stosowane przez dłuższy czas mogą spowodować schorzenia wątroby. Najlepszym źródłem niacyny i tryptofanu są pokarmy bogate w białko, np. chude mięso wołowe i wieprzowe, cielęcina, drób, ryby (tuńczyk, makrela), czy fasola. Niacyna występuje w dużych ilościach w drożdżach, wątrobie, świeżych warzywach, ziarnach zbóż, mące razowej, nasionach słonecznika, grochu, orzeszkach ziemnych, jajach, twarogu. Zioła zawierające niacynę to lucerna, kozieradka, korzenie łopianu, kocimiętka, rumianek, świetlik, nasiona kopru, chmiel, lukrecja, dziewanna, pokrzywa, mięta, liście maliny, czerwona koniczyna. Również flora bakteryjna jelit może być źródłem witaminy PP u człowieka. Część zapotrzebowania na niacynę może pokryć tryptofan – aminokwas obecny w wielu białkach który organizm przekształca w tą witaminę. Zatem mleko, Sery, jaja, mogą dobrze zapobiegać niedoborowi witaminy PP. Dorośli powinni spożywać codziennie co najmniej 13 - 17 mg niacyny. Zapotrzebowanie wzrasta przy ciężkiej pracy, w okresie ciąży i karmienia. Dzienną dawkę witaminy PP pokrywa na przykład - duży stek z łososia, albo 3 plastry chudego mięsa wołowego, lub 150 gram pieczonego kurczaka. Niacyna współdziała z innymi witaminami, a zwłaszcza tiaminą, ryboflawiną i pirydoksyną oraz kwasem pantotenowym i biotyną przy uwalnianiu energii z pożywienia. Niedobory niacyny może zastąpić tryptofan, ale dla jego przekształcenia w niacynę potrzebna jest witamina B6. Również obecność witamin A i E pozwala na obniżenie dawek niacyny. Długotrwałe nadmierne spożywanie aminokwasu leucyny może doprowadzić do niedoborów zarówno niacyny, jak i tryptofanu. Dlatego więc różne terapie, na przykład leczące pelagrę, powinny być prowadzone pod okiem lekarza specjalisty.

(Sporo linijek tego tekstu wziąłem z prac Prof. dr hab. Stanisława K. Wiąckowskiego zamieszczonych na różnych stronach Internetu. Myślę że cytowany i tu nie powinien mieć nic przeciwko ;-D ).