424. Czarną rzepę znano już w starożytnym Egipcie, o czym świadczyć mogą hieroglify na egipskich piramidach – podawano ją wraz z czosnkiem i cebulą robotnikom budującym piramidę Cheopsa. Niektórzy twierdzą że znano ją także w Chinach. Jej dobroczynny wpływ na organizm znany jest od dawna. Dzięki bogactwu składników i działaniu czarna rzepa jest warzywem, który powinien na stałe zagościć w naszej diecie.

Świeży, niewysuszony korzeń r2odkwi i jej sok zawiera olejek lotny, w skład którego wchodzi mieszanina różnych substancji działających drażniąco na błony śluzowe żołądka i dwunastnicy. Substancje te działają także bakteriobójczo na grzyby, ich zarodniki, na wirusy oraz na Gram-dodatnie i Gram-ujemne bakterie, nawet jeśli są one oporne na antybiotyki.             Bakteriobójcze działanie rozciąga się również na drogi moczowe i drogi oddechowe przenikając przez błony śluzowe. Z prądem krwi dociera do nerek, pęcherza i pęcherzyków płucnych bez wywoływania objawów ubocznych. Dzięki tej właściwości przetwory tego surowca mogą być bez obawy przyjmowane nawet przez dzieci i osoby w starszym wieku. Zawarty w soku rzodkwi czarnej glikozyd rafanol działa żółciotwórczo i żółciopędnie.

Rzodkiew spożywa się w postaci surówek lub soku albo jako gotowy preparat Raphacholin.

Surowiec ma zastosowanie przede wszystkim w schorzeniach wątroby objawiających się niedostatecznym wydzielaniem się żółci, a także w atonii dróg żółciowych o charakterze zastoinowym, a nawet kamicy żółciowej, w stanach zapalnych dróg żółciowych z zakażeniem bakteryjnym. Ponadto surowca tego używa się w łagodnych, przewlekłych chorobach nerek i pęcherza moczowego na tle bakteryjnym oraz dróg oddechowych (nieżyt oskrzeli). Sok rzodkwi można także przyjmować w lekkich stanach nieżytowych przewodu pokarmowego i dla pobudzenia apetytu. (Nie zaleca się zażywać tego surowca w ostrych lub podostrych nieżytach żołądka, jelit i nerek).

Sok z czarnej rzodkwi przyjmowany codziennie w małych ilościach działa ogólnie wzmacniająco, łagodząco w reumatyzmie stawów i złośliwej anemii. Sok lub inne przetwory rzodkwi można przechowywać w lodówce nie dłużej niż dwa dni, a dla zlikwidowania nieprzyjemnego zapachu dodać do surowca miodu. W medycynie ludowej sok z rzodkwi stosuje się przeciw łupieżowi i wypadaniu włosów.

Różne odmiany rzodkwi różnią się znacznie w swym składzie i działaniu. Na szczególną uwagę zasługuje powszechnie uprawiana rzodkiewka ogrodowa (tzw. szkarłatna z białym końcem, inspektowa, kulista i czerwona). Te odmiany rzodkiewki ogrodowej ilościowo i jakościowo różnią się w swym składzie od wyżej omawianej rzodkwi czarnej, ale są spożywane powszechnie jako jedna z pierwszych nowalijek i warto zapoznać się z ich właściwościami. Jeden kilogram rzodkiewki ogrodowej (tej z gruntu) zawiera:

woda 595,0 g

białka 106,6 g

tłuszcze 0,9 g

węglowodany 122,1 g

składniki mineralne 5,7 g

w tym:

wapnia 0,2100 g = 210 mg

żelaza 9,0000 g

miedzi 0,0009 = 0,9 mg

fosforu = 166,0 mg

karotenu = 0,15 mg

Witaminy B1 0,21 mg

Witaminy B2 0,19 mg

Witaminy B6 0,38 mg

Witaminy B12 0,37 mg

Witaminy C 183,00 mg

Witaminy PP 1,60 mg,

Także - Fluor, cynk, magnez, potas, siarka, błonnik.

Poza tymi składnikami w rzodkiewce ogrodowej znajdują się jeszcze inne różne substancje i związki aktywne, dzięki którym działa ona moczopędnie, rozkurczowo, wykrztuśnie i lekko rozwalniająco. Przy kaszlu, zaflegmieniu płuc, nieżycie jelit i zatrzymaniu żółci zażywa się sok z 10-20 dkg rzodkiewki z miodem albo też surową rzodkiewkę bez obierania ze skórki spożywa się wraz z 2 cm ogonka liściowego, gdyż w nim znajduje się największe zgrupowanie witamin.

Mimo tak dobrego wpływu są pewne przeciwwskazania do spożywania czarnej rzepy. Są to: silna niewydolność serca, nerek, nadkwaśność lub wrzody żołądka, nieżyt jelita cienkiego. Jeżeli cierpimy na jakieś z tych schorzeń, lepiej rzepę omijać.

Rzodkiewka. Najbardziej znane i lubiane odmiany małej rzodkiewki to: Szkarłatna Z białym Końcem, Sopel lodu, Ognista Kula, Różowa Biała, Krakowianka i Saxa.

Jedząc rzodkiewkę wydaje nam się, że jemy jej korzeń. A w rzeczywistości jej system korzeniowy jest słabo rozwinięty, a część jadalna to zgrubienie będące połączeniem części liściowej i górnej partii korzenia. Za najsmaczniejsze uważa się rzodkiewki intensywnie czerwone, niezbyt wyrośnięte, o wydłużonym kształcie. Najlepsze są te świeżo zerwane, gdyż w czasie przechowywania stają się gąbczaste i więdną. Odmiany wczesne w smaku są łagodniejsze i łatwiej tracą jędrność, a odmiany późniejsze odznaczają się bardziej wyrazistym smakiem. Najzdrowsze są rzodkiewki jadane na surowo, jako dodatek do kanapek czy surówek. Można je także dusić, zapiekać i podawać z sosem koperkowym. Doskonale też smakują z "wody", podane z masłem i przyrumienioną bułką tartą. Warto również wykorzystać młode liście rzodkiewki w komponowane do sałatek ze świeżym ogórkiem i szczypiorkiem.

Kiełki rzodkiewki to prawdziwa witaminowa bomba. Są niskokaloryczne, mogą być dodatkiem do sałatek, twarożków, sosów, zup, kanapek. Rzodkiew i rzodkiewka zawierają sporo wody, niewiele białka i węglowodanów, ale za to sporo witamin z grupy B, kwasu pantotenowego, nikotynowego oraz wit. C. Warzywa te nazywane są "jarzynami pięknych włosów". Mają też sporo wapnia, fosforu, żelaza, potasu i magnezu. Połączenie w jednym produkcie spożywczym żelaza, miedzi i manganu korzystnie wpływa na procesy krwiotwórcze w organizmie. Zalecane są osobom borykającym się z niedokrwistością. Natomiast charakterystyczny smak warzywa - olejek goryczkowy, zawiera siarkę i działa pobudzająco na układ trawienny i zwiększa apetyt. Równocześnie obniża nadmiar kwasów w żołądku, zapobiegając niestrawności i likwiduje zgagę. Rzodkiewka pobudza wydzielanie żółci oraz działa bakteriobójczo w stosunku do obecnych w przewodzie pokarmowym mikroorganizmów.